Een geboorteplan is een overzicht van jouw wensen en verwachtingen voor je bevalling. Je kan natuurlijk niet alles voorzien en een bevalling zal vaak toch net iets anders gaan dan wat jij in gedachten had. Toch is het goed om op voorhand af te wegen wat voor jou echt belangrijk is. Een weldoordacht bevallingsplan vergroot de kans op een positieve ervaring.
Wat is een geboorteplan (en waarom zou ik er een maken)?
In een geboorteplan leg je jouw wensen rondom de bevalling vast. Het is een leidraad voor jezelf, je partner, je zorgverleners: iedereen die betrokken is bij jouw bevalling. Het is geen bindend document en het is ook niet verplicht. Het is helemaal oké om gewoon af te wachten en te zien wat er gebeurt. Je laat je omringen door professionals die zullen waken over de gezondheid en veiligheid van zowel jou als je kindje. Bevallen is dan ook voor een groot stuk "go with the flow".
Toch is een geboorteplan opstellen een goed idee. Het helpt jou om duidelijk te communiceren over de omstandigheden waarin jij je kindje ter wereld wil brengen, hoe je denkt over eventuele interventies, en over wat er met jou en je kindje gebeurt tijdens en na de geboorte. Ook kan je op voorhand bedenken wat jij belangrijk vindt als er zich complicaties voordoen.
Wanneer maak ik mijn geboorteplan?
Overloop in het derde trimester van je zwangerschap de mogelijke bevallingsscenario's. Maak je vluchtkoffertje klaar en als je nog niet aan je geboortelijst begonnen bent, is het nu stilaan tijd.
Een geboorteplan: hoe begin ik eraan?
Richtlijnen voor het opstellen van een geboorteplan
1) Informeer je grondig
Praat op voorhand met een verloskundige of vroedvrouw over je bevalling en lees je in. Informeer je over pijnbestrijding, mogelijke interventies, de protocollen en gewoontes in het ziekenhuis waar je wil bevallen... zo maak je bewustere keuzes en heb je zelf meer controle over het geboorteproces.
2) Wees realistisch
Een bevalling is soms onvoorspelbaar. Zeker in geval van nood is flexibiliteit soms noodzakelijk. Houd er rekening mee dat je hulpverleners dan toch het scenario zullen aanpassen, in het belang van jou en je kindje.
3) Hou het kort
Hulpverleners moeten jou geboorteplan snel kunnen doornemen. Ideaal is een lijstje met enkele bulletpoints. Zorg dat het makkelijk te lezen en te begrijpen is.
4) Bespreek het op voorhand
Bespreek op voorhand je wensen en verwachtingen met je partner, maar ook met je zorgverleners. Sta open voor suggesties. Het is belangrijk dat jij en je partner op dezelfde golflengte zitten. Zorgverleners kunnen vanuit hun professionele ervaring dan weer waardevolle input geven. Zo kom je samen tot een haalbaar geboorteplan waar iedereen zich fijn bij voelt en is jouw bevallingsteam op voorhand op de hoogte van de verwachtingen.
Wat zet ik mijn geboorteplan?
Wij raden aan om je geboorteplan in te delen in drie hoofdstukken:
- Omgeving en omstandigheden om te bevallen
- De bevalling zelf (die je dan weer kan opdelen in de drie fases: ontsluitingsfase, persfase, na de geboorte)
- Complicaties
Een voorbeeldje van wat je in je geboorteplan kan zetten:
Bevalomgeving
- Wil je thuis bevallen of in het ziekenhuis?
- Wil je in bad bevallen?
- Vind je het belangrijk dat de lichten gedempt zijn?
- Wie is er aanwezig bij je bevalling? Je partner, oudere kinderen, nog iemand anders? Vind je het oké dat er een arts of vroedvrouw in opleiding bij is?
- Komt er een geboortefotograaf?
De bevalling zelf
1) Ontsluitingsfase
- Wil je bewegingsvrijheid? (Rondlopen en verschillende houdingen aannemen kunnen het proces vergemakkelijken en de pijn verlichten. Dat is lastig als je vasthangt aan een monitor of een infuus)
- Hoe sta je tegenover pijnbestrijding? Wil je een epidurale prik of kies je voor natuurlijke pijnbestrijding (massage, ademhalingstechnieken, hypnobirthing)?
- Wat verwacht je van je partner (stille aanwezigheid, massage, bij in het bevallingsbad...)?
- Ga je akkoord met toucheren (inwendig onderzoek door de vroedvrouw om je ontsluiting te controleren)?
- Ga je akkoord met het breken van de vliezen (ook "strippen" genoemd) om het proces te versnellen?
2) Persfase
- Bevalhouding (Liggend op de rug is vooral makkelijk voor de hulpverleners. Voor de barende vrouw zijn er ergonomischere houdingen: op een baarkruk, gehurkt of op handen en knieën: hierbij helpt de zwaartekracht.) Wil je de vrijheid om van houding te veranderen?
- Wil je zelf je baby aanpakken zodra hij wordt geboren?
- Wat verwacht je van je partner? (stille aanwezigheid, massage, baby aanpakken...?)
- Wil je meekijken met een spiegel?
3) Na de geboorte
Het eerste uur na de bevalling wordt "het gouden uur" genoemd. Je baby is dan meestal ongelooflijk alert. Als er geen medische urgenties zijn, raden we aan om dit bijzondere moment te vullen met knuffelen, snuffelen, huid-op-huid contact en kijken, kijken en nog eens kijken. Dit moment komt nooit meer terug.)
- Wil je de navelstreng laten uitkloppen? Of wil je juist navelstrengbloed doneren of laten opslaan? Wie knipt de navelstreng door?
- Of ga je voor een lotusgeboorte?
- Wat gebeurt er met de placenta?
- Wil jij onmiddellijk huid-op-huid-contact met je kindje?
- Wil je borstvoeding geven? Wil je je baby de kans geven op een "breast crawl" of "biological nurturing" (waarbij de baby op eigen kracht naar de borst kruipt)?
- Wanneer mag je kindje gecontroleerd worden (als er geen medische urgentie is, kunnen die controles gerust even wachten, en sommige controles kunnen ook terwijl je kindje lekker bij jou ligt)
- Mag je kindje gewassen / schoongeveegd worden of wil je dat het beschermlaagje blijft zitten?
- Vanaf wanneer wil je bezoek ontvangen? Wie wil je graag als eerste zien?
10 Fouten die je niet mag maken bij kraambezoek
Complicaties en medische interventies
Helaas verloopt niet elke bevalling vlekkeloos. Ook dan (of misschien wel vooral dan) is het fijn om op voorhand over de opties nagedacht te hebben. In de mate van het mogelijke kunnen de hulpverleners dan rekening houden met jouw wensen.
Je hebt het recht om volledig op de hoogte gebracht te worden van alle medische handelingen tijdens jouw bevalling. Je kan dus in je geboorteplan zetten dat je dit belangrijk vindt. In principe heb jij het laatste woord, en is zelfs jouw toestemming nodig voor de meeste interventies. (In geval van nood, zoals bijvoorbeeld bij een spoedkeizersnede, is letterlijke toestemming niet nodig).
Enkele voorbeelden:
- Wil je van elke medische handeling op de hoogte gesteld worden tijdens de bevalling? (of blijf je liever ongestoord in je "bubbel")
- Hoe sta je tegenover een knip? (spreek hierover met je vroedvrouw en lees je in.)
- In geval van keizersnede: wat zijn de opties? Kan het kindje huid-op-huid (eventueel bij je partner)? Wat denk je van vaginal seeding? Is een "gentle sectio" een mogelijkheid?
- Wil je dat je partner bij jou of bij je kindje blijft als je kindje bijkomende onderzoeken of ingrepen moet ondergaan?
Heb jij zelf nog suggesties om toe te voegen aan het geboorteplan? Laat het ons zeker weten in de reacties, samen weten we zoveel meer!
